Phonology in aphasia: syllables and segments in level-specific deficits

Afasie is een verworven taalstoornis, ten gevolge van hersenletsel, bij volwassenen. Veel sprekers met afasie produceren afwijkende woordvormen die fonologisch verwant zijn aan het doelwoord (scrabble/strempel). Dat wil echter nog niet zeggen dat deze literale parafasieen ook bij alle afasiepatienten dezelfde oorsprong hebben. Dit proefschrift gaat ervan uit dat het proces van taalproductie verloopt via een aantal afzonderlijke stadia, waarbij het ophalen van woorden uit het lexicon (lexicale toegang), de bepaling van onderliggende klankvorm (fonologische codering) en de planning van de articulatorische bewegingen (fonetische codering) centraal staan. Literale parafasieen kunnen ontstaan op elk van deze drie niveau's. De belangrijkste vormen van afasie die in dit proefschrift worden besproken zijn afasie van Wernicke, conductie-afasie en afasie van Broca. In deze dissertatie relateert de auteur typen afasie aan verschillende stadia in een bestaand model van ongestoorde taalproductie. Op deze manier worden ook de bijbehorende literale parafasieen gerelateerd aan verschillende niveau's van representatie. Daardoor wordt het mogelijk om in kaart te brengen welke en hoeveel fonologische structuur op bepaalde niveau's (lexicaal, post-lexicaal) een rol speelt. De analyse van verzamelde data van diverse patienten wordt geformaliseerd met behulp van de fonologische optimaliteitstheorie. Deze theorie gaat ervan uit dat verschillende factoren die de uiteindelijke vorm van een geproduceerd woord bepalen met elkaar in conflict kunnen zijn en dat de relatief belangrijkste wint. Nog niet eerder werd optimaliteitstheorie in verband gebracht met taalpathologische data. Met dit proefschrift heeft D.B. den Ouden getracht inzicht te verschaffen in de aard van fonologische stoornissen bij afasie en een formele fonologische theorie te confronteren met taalpathologische data. Naast de groepsstudie biedt het proefschrift n! egen gevalsbeschrijvingen van afasiepatienten die literale parafasieen produceren. Bron: Taalunieversum