Selected tumor markers in the routine diagnosis of endometrial and cervical cancer

Rak endometrium występuje w większości u kobiet po menopauzie, a szczyt zachorowań przypada na wiek 55–65 lat. Obserwuje się także zwiększającą się liczbę młodych kobiet w okresie reprodukcyjnym zapadających na tę chorobę. Pod względem zapadalności na nowotwory złośliwe u kobiet w Polsce rak endometrium znajduje się na szóstym miejscu. Rak szyjki macicy jest najczęstszym nowotworem złośliwym narządu rodnego, zajmuje drugie miejsce pod względem występowania u kobiet. W Polsce rak szyjki macicy stanowi ok. 7,7% wszystkich nowotworów złośliwych u kobiet. Najczęstsze zgony występują w grupach wiekowych 45–49 i 65–74 lat. Zarówno rak endometrium, jak i szyjki macicy cechują się dużą umieralnością, dlatego poszukuje się nowych metod diagnostycznych i nowych markerów nowotworowych umożliwiających wcześniejsze rozpoznanie nowotworu. Markery nowotworowe definiowane są jako wysokocząsteczkowe substancje obecne we krwi lub moczu bądź związane z powierzchnią komórek nowotworowych. Markery nowotworowe odgrywają ważną rolę w diagnostyce nowotworów. W rutynowej diagnostyce raka endometrium i szyjki macicy zastosowanie znalazło wiele markerów, np. antygen nowotworowy (carcinoma antigen – CA) 125, antygen raka płaskonabłonkowego (squamous cell carcinoma antigen – SCC-Ag), tkankowy polipeptydowy antygen (tissue polypeptide antigen – TPA), tkankowy swoisty polipeptydowy antygen (tissue polypeptyde specific antigen – TPS) oraz CYFRA 21-1, a także naczyniowy czynnik wzrostu (vascular endothelial growth factor – VEGF), czynnik stymulujący kolonie granulocytarne (granulocyte-colony stimulating factor – G-CSF) i czynnik stymulujący kolonie makrofagowe (macrophage-colony stimulating factor – M-CSF). Poszukuje się jednak ciągle nowych związków chemicznych przydatnych we wczesnej diagnostyce, monitorowaniu leczenia oraz w wykrywaniu wznowy nowotworów endometrium i szyjki macicy.