Evaluation of the Need for Including Education About Primary Caries Prevention in Childbirth Schools – Preliminary Report

Background. The development of caries in children requires to be prevented in the perinatal and infant period by eliminating cariogenic bacteria in oral cavities of mothers-to-be, as well as by educating them on transmission routes of bacteria, proper oral hygiene and cariostatic pattern of child nutrition. Objectives. The aim of this study was to evaluate the effects of introducing topics related to primary caries prevention in childbirth schools. Material and Methods. Fifty three pregnant females aged 24–40 and their 13 partners aged 26–42 who attended childbirth classes were asked to fill in the questionnaires. The questionnaires included questions regarding age, Dent. Med. Probl. 2015, 52, 3, 324–329 ISSN 1644-387X © Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Zapobieganie próchnicy w programie szkół rodzenia 325 W indywidualnej prewencji choroby próchnicowej wyróżnia się trzy etapy działań: zapobieganie pierwotne (primary-primary prevention), wczesne (primary prevention) i tradycyjne (traditional prevention). Zapobieganie pierwotne polega na określeniu ryzyka transmisji infekcji bakteryjnej do jamy ustnej dziecka i oznaczeniu poziomu bakterii kariogennych w jamie ustnej ciężarnej. Gdy ich stężenie jest duże, zaleca się stosowanie preparatów chlorheksydynowych, gumy do żucia z ksylitolem, poucza się także przyszłą matkę na temat dróg przenoszenia zakażenia oraz sanacji jamy ustnej. Zapobieganie wczesne jest natomiast oparte na określeniu stężenia bakterii próchnicotwórczych w jamie ustnej dziecka i ich ograniczeniu za pośrednictwem preparatów chlorheksydynowych, a tradycyjne na stosowaniu preparatów fluorkowych, preparatów chlorheksydynowych, laków szczelinowych, udzieleniu instruktażu higieny jamy ustnej i porad dietetycznych oraz zaleceniu stosowania gumy do żucia z ksylitolem [1]. Czas, w którym powinny być wykonywane pierwotne działania zapobiegawcze jest określany przez Amerykańską Akademię Stomatologii Dziecięcej (AAPD) perinatalnym zdrowiem jamy ustnej (perinatal oral health). Stanowi on łącznie z działaniami zapobiegawczymi w okresie niemowlęcym podstawę, na której należy budować dalszą edukację i opiekę zdrowotną w celu zwiększenia szans dziecka do pozostania wolnym od próchnicy przez całe życie [2]. Okres perinatalny jest definiowany jako okres okołourodzeniowy, rozpoczynający się między 20. a 28. tygodniem ciąży i kończący między 1–4 tygodniem po urodzeniu. Dobry perinatalny stan zdrowotny jamy ustnej odgrywa istotną rolę w ogólnym stanie zdrowia ciężarnej i jej dobrym samopoczuciu. Wiele kobiet nie kontaktuje się ze stomatologiem podczas ciąży i nie są one świadome wpływu niezadowalającego stanu jamy ustnej na własny organizm, ciążę i nienarodzone dziecko [3, 4]. Badania wykazały negatywny wpływ choroby przyzębia na przebieg ciąży prowadzący do przedwczesnego urodzenia i małej masy urodzeniowej dziecka oraz pojawienia się stanu rzucawkowego [5, 6]. Zły stan zdrowia jamy ustnej matki i duże stężenie bakterii kariogennych stanowią ponadto wysokie ryzyko wczesnego zakażenia jamy ustnej dziecka i w dalszej konsekwencji rozwoju próchnicy zębów [7]. Rozwojowi próchnicy wczesnego dzieciństwa można stosunkowo łatwo zapobiec, eliminując lub zmniejszając najczęstsze źródło zakażenia poprzez ograniczenie bakterii próchnicotwórczych w jamie ustnej matki i wykluczając drogę transmisji za pośrednictwem śliny. Wprowadzone (2012 r.) rozporządzenie w sprawie opieki nad kobietą w ciąży fizjologicznej zaleca konsultację stomatologiczną połączoną z badaniem oraz uwzględnieniem oceny stanu zdrowia jamy ustnej, określeniem potrzeb profilaktyczno-leczniczych i ustaleniem planu leczenia. Stanowi zatem podstawę do egzekwowania badania stomatologicznego rekomendowanego w 9–10 tygodniu ciąży. Istotne jest, aby zarówno ginekolog położnik, jak i położna byli świadomi zakaźności choroby próchnicowej oraz czynników ryzyka jej rozwoju i udzielali stosownych porad na temat zdrowia jamy ustnej, gdyż kontaktują się oni częściej niż stomatolog z ciężarną lub matką niemowlęcia. Ponadto, ponieważ pewien odsetek kobiet w ciąży uczestniczy w zajęciach prowadzonych w szkołach rodzenia, to należałoby do ich programu wprowadzić tematykę związaną z utrzymaniem zdrowia jamy ustnej przyszłej matki i małego dziecka. Celem pracy jest ocena przydatności wprowadzenia do programu szkół rodzenia problematyki pierwotnego zapobiegania próchnicy u dziecka.