Kennisopslag, vergeten en geheugen

Inleiding Geheugen wordt normaal gesproken geassocieerd met het onthouden van feiten. In het onderwijs staat het leren van feiten vaak centraal: het leren van tafels van vermenigvuldiging, buitenlandse vertalingen voor woorden, het leren van de landen in de Europese Unie of het leren van de voorzetsels die in het Duits altijd door een Dativ gevolgd worden. In dit hoofdstuk zullen we daarom ingaan op de vraag hoe feiten geleerd worden, en welke factoren bijdragen aan succesvol leren. In de psychologie wordt geheugen echter veel breder gezien dan een opslagplaats van feiten, en leren breder dan het verzamelen van feiten in het geheugen. Leren is grotendeels een onbewust proces, dat continu probeert de inhoud van het geheugen aan te passen aan de eisen van de buitenwereld. Als de eisen van de buitenwereld is dat we een lijstje Franse woorden moeten opsommen op een toets, dan zal het proberen hieraan te voldoen, evenals wanneer de eis is om Frans te spreken. Uiteraard ligt hier niet noodzakelijk dezelfde kennis aan ten grondslag. Er zijn veel verschillende manieren om kennis in het geheugen te classificeren. Voor de doeleinden van dit hoofdstuk is het nuttig om een tweedeling te maken tussen declaratieve en procedurele kennis. Declaratieve kennis omvat de eerdergenoemde feitenkennis, maar daarnaast ook alle dagelijkse gebeurtenissen en ervaringen (dit laatste wordt ook wel episodische kennis genoemd). Gezamenlijk levert dit een stortvloed van invoer in het geheugen, waar slechts een klein deel daadwerkelijk van onthouden kan worden. Procedurele kennis bestaat uit vaardigheden: hoe moet ik een taak uitvoeren? Procedurele kennis is moeilijker te benaderen dan declaratieve kennis, want deze is onbewust, niet direct aan te leren, en vaak moeilijker te toetsen. Waar declaratieve kennis het beheersen van een lijst Franse woorden is, bestaat het daadwerkelijk spreken van de Franse taal grotendeels uit procedurele vaardigheden, en is dus voor veel soorten onderwijs een belangrijker leerdoel.