Wstęp: Wraz z wiekiem wzrasta zagrożenie zachorowania na raka piersi i osteoporozę. Kompleksowe leczenie raka piersi (chirurgiczne, radioterapia, chemioterapia, hormonoterapia) wpływa na możliwości wystąpienia powikłań wtórnych, takich jak obrzęk chłonny czy osteoporoza. Cel pracy: Określenie związku obrzęku chłonnego z występowaniem obniżonej masy kostnej u kobiet leczonych z powodu raka piersi. Materiał i metody: Przebadano 39 kobiet po leczeniu raka piersi. U badanych wykonano pomiary obwodów kończyn górnych na 10 poziomach. Przeprowadzono badanie densytometryczne bliższej nasady kości udowej (szyjka, krętarz większy, trójkąt Warda) metodą absorpcjometrii dwuwiązkowej promieniowania rentgenowskiego (dual-energy X-ray absorptiometry – DXA) przy użyciu aparatu Lunar DPX. Wyniki: Zaobserwowano obrzęk chłonny u 41% oraz występowanie obniżonej masy kostnej u 46% badanych. Nie stwierdzono różnic istotnych statystycznie w obwodach kończyn górnych przy zastosowaniu podziału względem wartości T-score w lokalizacji szyjki kości udowej. Nie odnotowano różnic w badaniach w kierunku osteoporozy w zakresie szyjki kości udowej i krętarza większego. U kobiet z obrzękiem chłonnym wskaźnik T-score w lokalizacji trójkąta Warda wskazywał na występowanie nieznacznej osteopenii (–1,02). W grupie pacjentów bez obrzęku wartości T-score w lokalizacji szyjki kości udowej i trójkąta Warda wskazywały na występowanie osteopenii (średnie T-score –1,03 ±0,83; –1,66 ±0,89, odpowiednio). Zaobserwowano istotne statystycznie różnice między wynikami badań densytometrycznych wykonanych w trójkącie Warda pomiędzy kobietami, u których stwierdzono obrzęk chłonny, a tymi, u których obrzęk nie występował. Wnioski: Nie stwierdzono występowania osteoporozy w badanej grupie kobiet leczonych z powodu raka piersi. Najbardziej przydatne do oceny ubytku masy kostnej u pacjentek po mastektomii z obrzękiem limfatycznym wydaje się badanie w lokalizacji trójkąta Warda. Słowa kluczowe: osteopenia, rak piersi, obrzęk chłonny.
[1]
Z. Musiał,et al.
Jakość życia kobiet po mastektomii
,
2013
.
[2]
M. Bolanowski,et al.
Bone quantitative ultrasound at hand phalanges of women following breast cancer surgery
,
2011,
Gynecological endocrinology : the official journal of the International Society of Gynecological Endocrinology.
[3]
A. Jensen,et al.
Late effects of breast cancer treatment and potentials for rehabilitation
,
2011,
Acta oncologica.
[4]
A. Stopeck,et al.
Caring for the breast cancer survivor: a guide for primary care physicians.
,
2010,
The American journal of medicine.
[5]
G. Jakiel,et al.
Osteoporoza – obraz kliniczny, czynniki ryzyka i diagnostyka
,
2010
.
[6]
J. Jassem,et al.
Kojarzenie radioterapii z hormonoterapią i leczeniem celowanym u chorych na raka piersi
,
2010
.
[7]
S. Fosså,et al.
Arm/shoulder problems in breast cancer survivors are associated with reduced health and poorer physical quality of life
,
2010,
Acta oncologica.
[8]
R. Kåresen,et al.
Physical activity for the affected limb and arm lymphedema after breast cancer surgery. A prospective, randomized controlled trial with two years follow-up
,
2009,
Acta oncologica.
[9]
E. White,et al.
Age When Maximum Height Is Reached as a Risk Factor for Breast Cancer among Young U.S. Women
,
1997,
Epidemiology.